Çayları Artıq Sel toxunmaq olmaz

Çayların daşaraq şəhərlərdə sel basqınlarına gətirib çıxarması maneə törədilə mi? Bu suala uzun müddət barajlarla cavab verilməyə çalışıldı. Lakin bu strukturlardakı problemlər sel basqınlarının yaşanmasını maneə törədə bilmədi. Peki bu felaketleri engellemek için başka
bir yol mümkün mü?

Robert Meijer bu suala bir Avropa layihəsi çərçivəsində həll gətirməyi hədəfləyir:

“Ayağımın dərhal altındakı 48 ədəd alıcı səddin nə vəziyyətdə olduğunu və davranışlarını davamlı olaraq nəzarət edir. Bu texnologiya sayəsində dünyanın ən ağıllı anbarı ilə qarşı-qarşıyayıq.”

Avropa Birliyi Araşdırma Proqramı ilə inkişaf etdirilən yeraltı və su altı alıcıları, etdikləri ölçümləri fərqli ölkələrdə olan məlumatların mərkəzlərinə göndərir. İngiltere’nin doğu kıyısındaki Boston, bu yeni teknolojinin test edildiği başlıca şehirlerden biri.
Okyanustaki gel-gitlerden kaynaklanan nehir taşmaları bölge halkı için büyük bir tehlike oluşturuyor.

Mark Robinson:
“Boston’daki sel sularını kesmek için yapılan bentler yeterince yüksek değil. Bu yüzden de denizde bir kabarma olduğunda dalgalar bu bariyerleri aşabilir hatta yıkabilir. Bu da büyük bir tehlike riski oluşturuyor.”

Konu üzerinde çalışan mühendisler, bentlerin bulunduğu ıslak zeminlerde rahatlıkla işleyebilecek farklı türlerde, makul fiyatlı ve güvenilir alıcılar üretti:

Robert Meijer:
“Buradabir alıcı görüyorsunuz. Elektronik parçalardan oluşan bu ölçüm aleti paslanmaz çelik bir haznenin içinde bulunuyor. Üzerindeki bir delik suyun içeri girmesini sağlıyor. Bu cihaz, zeminin ısısı ve alıcıların sudaki hareketi gibi bir çok parametrenin
yanında barajdaki su seviyesini de ölçüyor.”

Yapılan ölçümleri internet üzerinden eş zamanlı bir şekilde takip etmek mümkün. Boston’daki bu dokunmatik ekran, yapay zekaya sahip sistemin nasıl çalıştığını halkın anlamasını sağlıyor:

“Alıcının topladığı veriler analiz edilebilir. Bu sayede bentlerin ne durumda olduğunu görebilirsiniz. Setlerin içinde oluşan değişiklikler barajda bir sorun olduğunu ya da olabileceğini işaret ediyor.”

Sistem bir sorun olduğunu fark ettiğinde yetkililere sinyal göndererek uyarıda bulunuyor. Yetkililer program sayesinde barajda normalde fark edemeyecekleri sorunları öğrenmiş oluyor:

“Şu anda sadece görsel bir kontrol yapılabiliyor. Bu da görevlilerin yılda sadece iki ya da üç defa barajı kontrol etmeleri demek. Bu teknoloji bentlerin sağlam olup olmadığını uzaktan görmemizi sağlıyor. Basınca dayanıklılıklarını ve bir sızıntı olup olmadığını inceleyebiliyoruz. Bir kaza anında ise gidişatı an be an takip ediyoruz.”

Yazılım, bentlerin yıkılması halinde bölgenin hangi hızla sular altında kalabileceğini de ölçüyor. Ayrıca bölge halkını kurtarma çalışmalarında en güvenli yeri de işaret ediyor:

“Bu sistem sayesinde sel baskınlarını büyük bir ölçekte görüntülüyoruz. Ayrıca halkı kurtarma çalışmalarının da uygulamaya konmasını sağlıyor. Acil kurtarma planları üzerinde çalışanlar bu sistemi rahatlıkla kullanabilir. Böylece en doğru çözümde karar kılmadan önce bir çok kurtarma senaryosu prova edilebilir.”

Güvenilirliği kanıtlandığı takdirde bu sistem Avrupa ve dünyanın farklı bölgelerinde kullanılabilir. İklim değişikliklerinden etkilenen ve sel baskını riski bulunan şehirler böylece kurtarılabilir.